انواع ولیمه و نحوه برگزاری آن

ولیمه دادن از دیر باز در بسیاری از اقوام ایرانی رسم بوده و بعضی از خانواده ها به مناسبت های مختلف اقدام به برگزاری مراسمی که در آن از اقوام، دوستان و آشنایان دعوت می نمایند و در این ضیافت پذیرایی و ناهار یا شام ارائه می نمایند.

از دیدگاه مسلمانان ولیمه دادن موجب از بین رفتن دشمنی و کدورت می‌شود و انسان ها را به یکدیگر نزدیک کرده و از طرفی موجب افزایش برکت و رزق و روزی می گردد. ولیمه دادن از مستحبات است و امری واجب و ضروری نیست که خانواده ها می توانند آن را انجام دهند که موجب رضای خداوند نیز می باشد.

ولیمه چیست؟

ولیمه به ضیافتی اطلاق می‌شود که به مناسبت‌های مختلفی مانند ازدواج، تولد فرزند، ختنه، خرید منزل جدید، بازگشت از سفر حج و … برگزار می‌شود. این سنت حسنه، ریشه در آموزه‌های دینی و سیره پیامبر اکرم (ص) و ائمه اطهار (ع) دارد و از جمله آداب پسندیده و مستحب در اسلام به شمار می‌رود.

یکی از اهداف اصلی ولیمه، ابراز شکرگزاری به خداوند متعال بابت نعمت‌هایی است که به انسان ارزانی داشته است. ازدواج، تولد فرزند، سلامتی و هر موهبت دیگری، فرصتی برای شکرگزاری و ابراز بندگی در برابر خالق هستی است.

دعوت از اقوام، دوستان، همسایگان و مؤمنین به این ضیافت، موجب نزدیکی دل‌ها و گسترش مودت و محبت بین افراد می‌شود.

در سنت ولیمه، تأکید بر اطعام نیازمندان و افراد کم‌بضاعت نیز وجود دارد. بخشی از غذای ولیمه می‌تواند به عنوان صدقه و احسان به این افراد تعلق گیرد و بدین ترتیب، ضمن شاد کردن مؤمنین، گامی در جهت رفع فقر و کمک به نیازمندان برداشته شود.

انواع ولیمه و نحوه برگزاری آن

• ولیمه ازدواج یا ولیمه عروسی

از معروف ترین ولیمه ها به شمار می آید که در این ضیافت عروس و داماد جشن حضور و شروع زندگی مشترک خود را برگزار میکنند که ممکن است در یک تالار پذیرایی، باغ تالار، هتل و حتی در منازل شخصی برگزار شود که از دیرباز رسمی دیرینه در میان مردم ایران زمین بوده است.

در بین مسلمانان جشن گرفتن برای عقد و عروسی سفارش شده است و از آن به عنوان ولیمه عروسی یاد می شود که امروزه در تالارهای پذیرایی برگزار می شود.

در حقیقت ولیمه عروسی نوعی مشارکت اقوام و آشنایان در شادی و سرور زوجین است و فوایدی دارد که برخی از آن عبارتند از:

• آگاهی و گواهی مردم به ازدواج زوجین که در شهرت نسل آنان به طهارت و پاکی مؤثر است.
• پذیرفتن زوجین در ورود به جامعه اسلامی و قبول آنها به عنوان اعضای فعّال و اساسی جامعه.
• شرکت دسته جمعی در مجلس شادی و سرور که بسیار نشاط‌انگیز است.
• حل و رفع بعضی ناراحتی ها و اختلافات و سهیم شدن آشنایان و نزدیکان در حل مشکلات خانواده جدید، در حال و آینده.
• تشویق جوانان دیگر به امر مقدّس ازدواج و تشکیل خانواده.
• بدرقه زوجین با دعای خیر و دور نمودن بلا و گرفتاری از زندگی نوپای آنان.

از امام رضا علیه السلام روایت است که ” از سنت های پیامبران، غذا دادن در موقع عروسی است”

از دیدگاه اسلام ولیمه عروسی بسیار مورد تاکید قرار گرفته است تا جایی که برخی از فقها ولیمه عروسی یا ازدواج را واجب دانسته اند.

• ولیمه حجاج

ولیمه ممکن است به اشکال مختلف و به عناوین و بهانه مختلف برگزار شود و یک ضیافت را برگزار می نمایند. که از معروف‌ترین آنها ولیمه حجاج است که معمولا بعد از اولین حج تمتع مراسمی با حضور اقوام و دوستان برگزار می نمایند و در آن اقدام به پذیرایی و ضیافت میکنند.

• ولیمه تولد فرزند

یکی از ولیمه‌های مرسوم مهمانی تولد فرزند است. هنگامی که زوجین فرزندی به دنیا می‌آورند، جشن و مهمانی برگزار کرده و از اقوام، دوستان و آشنایان خود دعوت می‌کنند.

• ختنه سوران فرزند پسر

یکی دیگر از مناسبت‌هایی که موجب برگزاری ولیمه می‌شود، مراسم ختنه کردن فرزند (ختنه سورون) پسر است که می‌تواند به صورت جشن‌های کوچک یا بزرگ برگزار شود.

• ولیمه خرید منزل

یکی دیگر از مواردی که از در میان مردم رواج پیدا کرده و فردی که منزلی نو تهیه کرده در آن منزل با دعوت از دوستان و اقوام یک  مهمانی برگزار می کند.

• ولیمه پایان خدمت سربازی یا گرفتن مدرک تحصیلی

البته این ضیافت چندان مرسوم نیست ولی به هر حال ممکن است بعضی از خانواده ها به بهانه های مختلف دور هم جمع شوند که امری پسندیده است.

• ولیمه بازگشت از سفر

در برخی فرهنگ‌ها، هنگام بازگشت از سفر ولیمه داده و از مهمانان پذیرایی می‌کنند. به عنوان مثال، برخی افراد پس از بازگشت از کربلا، ولیمه‌ای به نام “ولیمه کربلا” برگزار می‌کنند.

آداب و رسوم مختلف در ولیمه دادن

ولیمه با دعوت از دوستان و یا فامیل انجام می شود و معمولا متشکل از 10 نفر می باشد که در این مراسم با صرف میوه، شیرینی و ناهار و شام برگزار می شود. البته اجباری نسبت به دادن ناهار و شام نیست و می تواند بصورت عصرانه و میوه و شیرینی نیز برگزار گردد.

بسیار شایسته و مناسب است که در ولیمه دادن از تجمل گرایی و چشم و هم چشمی دوری کرد و صرفا به برگزاری یک مراسم در حد عرف اکتفا کرد و اینگونه مخارج سنگین دوری کرد و به جای آن به خانواده های کم بضاعت که البته در فامیل اولویت بسیار بالاتری دارد رسیدگی کرد.

ولیمه به چه منظوری انجام می شود ؟

در واقع ولیمه دادن به معنی انجام یک وعده غذایی و سیرکردن افراد است که در این‌باره امام صادق (علیه السلام) می فرمایند :

در ولیمه دادن جایز است که افراد مسکین در اولویت باشند و بعد از آن باقی افراد

در حدیث دیگری از رسول مکرم اسلام صلی الله علیه و آله نقل است :

عَنْ أَبِي الْحَسَنِ الْأَوَّلِ (ع) أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ (ص) قَالَ: لَا وَلِيمَةَ إِلَّا فِي خَمْسٍ فِي عُرْسٍ أَوْ خُرْسٍ أَوْ عِذَارٍ أَوْ وِكَارٍ أَوْ رِكَازٍ فَالْعُرْسُ التَّزْوِيجُ وَ الْخُرْسُ النِّفَاسُ بِالْوَلَدِ وَ الْعِذَارُ الْخِتَانُ وَ الْوِكَارُ الرَّجُلُ يَشْتَرِي الدَّارَ وَ الرِّكَازُ الرَّجُلُ يَقْدَمُ مِنْ مَكَّةَ.

امام کاظم(ع) از پیامبر(ص) روایت کرد که فرمود: ولیمه دادن مستحب نیست مگر در پنج مورد: در ازدواج و تولد فرزند و ختنه کردن و خریدن منزل و برگشتن از مکه.